Makine Öğrenmesi ve Derin Öğrenme

• 1842 yılında dünyanın bilinen ilk bilgisayar programını yazan Ada Lovelace ile başlayan bilgisayar programlama yolculuğu, programlanabilir bilgisayarlar üretilmeye başlandığında üretilen makinelerin insanlardan daha zeki olup olamayacağı merakı ile devam etmektedir.
• Yapay zeka ilk ortaya çıktığı zamanlarda insanları görece zorlayan problemleri kolaylıkla çözmüştür. Ancak yapay zekaya yönelik zorluk ise insanların fiziksel etkinliklerini gerçekleştirirken sezgisel ve duygusal özelliklerini yansıtmada zorlanmasıdır. Bunun içinde derin öğrenme yöntemi geliştirilmiştir.

Derin Öğrenme

• Denetlenen veya denetlenmeyen algoritmaları veya her ikisini de kullanabilen bir makine öğrenmesi şeklidir. Hans, Dieter-Wehle’ye göre derin öğrenme, makine öğrenmesi teorisinin temsili öğrenme kolunda yer almaktadır.
• Hiyerarşik bir öğrenme süreci boyunca veri sunumu olarak üst düzey, karmaşık soyutlamalar çıkartarak derin öğrenme modelleri, standart makine öğrenme yaklaşımlarından daha hızlı sonuç vermektedir.
• Derin öğrenme yöntemi mavi yakalı işlerden sonra beyaz yakalı işlerinde yapay zekaya teslim olmasına neden olur.

Makine Öğrenme

• Makine öğrenmesi terimi, verilerdeki anlamlı kalıpların otomatik olarak algılanmasını ifade etmektedir ve son yıllarda büyük veri setlerinden bilgi elde edilmesini gerektiren hemen hemen her işte ortak bir araç haline gelmiştir.
• Bu durum arama motorlarında istediğimiz herhangi bir veriye hemen ulaşılması, istenmeyen e postalara karşı yazılımlar geliştirilerek otomatik mesajlar gönderilmesi, dijital kameralar sayesinde yüzlerin tanınması, Otomobiller, makine öğrenmesi algoritmaları kullanılarak oluşturulan kaza önleme sistemleriyle donatılmıştır.
• Makine öğrenmesi, biyobilişim, tıp ve astronomi gibi bilimsel uygulamalarda da yaygın olarak kullanılmaktadır.
• Geleneksel yapay zekâ ile karşılaştırıldığında makine öğrenmesinin akıllı davranışın otomatik olarak taklit edilmesi yerine insanların zekâsını tamamlayan, genellikle insanın yapabilme kapasitesinin ötesine geçen görevleri gerçekleştiren güçlü ve özel yetenekleri kullanan bir sistem olduğunun unutulmaması gerekir.

Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

• Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin insanlar arasında devam ediyor olması ve yapay zekâ algoritmalarının bu çelişkili ve eşitlikçi olmayan bilgilere ulaşacak olmaları, cinsiyet eşitsizliği ve yanlılığı problemini çözmek yerine daha da şiddetlendirebileceği konusunda gerçek bir risk taşımaktadır.
• Julie Teigland’a göre, bugün algoritmaların erkeklere yönelik daha iyi ücretli işleri hedefleyerek listelediği ve ücret farkını sürdürdüğü reklamların var olduğu görülmektedir. Aynı zamanda, itaatkâr ve ücretsiz çalıştırılan sanal asistanların kadınlardan esinlenerek yaratıldığı ve erkeklerden çok daha fazla sayıda kadının işlerini otomasyona kaptırdığı da gözlemlenmektedir.
• Robot kelimesi Çekce “angarya işleri yapan, zorla çalıştırılan” anlamına gelir. Bu robotların sadece çalıştırılması gerektiği düşüncesini ortaya çıkarmaktadır.(Bakırcı,2017)

İnsanımsı Özellikler Gösteren Robotlar

• Ancak endüstri de olmayan ama insanımsı özellikler gösteren hatta aşık olabilen robotlar tasarlanma çabasına girilmiştir.
• İstatistiklere bakıldığında insan görünümlü robotların kadın cinsiyetinde olanların daha seksist bir tarza sahip oldurulması erkek robotların ise Albert Einstein gibi prototipleri kullanarak oluşturulması dikkat çekmektedir.

Scarlett Johansson’a benzetilerek yapılan robot

• Toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak için cinsiyetsiz robot üretilmesi fikrine karşın karşısındakiyle sohbet edebilecek düzeyde ve sorulan sorulara cevap verilebilecek düzeyde yaratılan Sophia ve aynı zamanda Scarlett Johansson’a benzetilme amacıyla yaratılmış Mark 1 robotları cinsiyet normları yüklenmeye çalışılır.

Sophia

• İş makineleri ya da kurtarma robotları olarak üretilen Hermes, Atlas ya da Parkour isimli makinelerin fiziksel görünümleri ise erkeksi yapıdadır. İnsan hemcinsleri gibi yapay zekâ ve teknoloji alanına hâkim, üreten beyinler olarak yaratılan bu robotlar, erkeksi yapıda olmalarına rağmen tipik kadın görünümlü robotların aksine tam olarak belirgin bir cinsiyet yapısına da sahip değillerdir.
• Bu tutum, insanlığın toplumsal cinsiyet konusundaki eşitsiz ve taraflı konumunu yapay zekâ teknoloji üzerinden sürdüğünün açık bir göstergesidir.

KAYNAKÇA

• https://bilginc.com/az/blog/deep-learning-and-machine-learning-5427/
• Bakırcı, Ç. M. (2017, January 22). Robot Ne Demek? Robot Sözcüğü Ne Anlama Gelir?. Evrim Ağacı. Retrieved April 04, 2023. https://evrimagaci.org/s/4905
• Dilara KAYA ve Hakan MUTLU arkadaşlarıma araştırmaları için teşekkür ediyorum.